Sa ilalim ng batas ng Pilipinas, ang pamana o mana ay isang mahalagang usapin, lalo na pagdating sa mga ari-arian tulad ng bahay. Kapag namatay ang isang tao, ang kanyang mga ari-arian ay awtomatikong mapupunta sa mga tagapagmana na itinatakda ng batas, maliban na lamang kung may iniwang huling habilin o testamento (last will and testament) ang namatay.
Sino ang Mga Tagapagmana?
Sa ilalim ng Civil Code ng Pilipinas, may mga itinatakdang tagapagmana o "heirs" na binibigyan ng prayoridad sa pamamahagi ng ari-arian ng namatay:
Mga Lehitimong Anak - Sila ang pangunahing tagapagmana at may karapatan sa bahagi ng ari-arian ng kanilang magulang. Kapag ang isang magulang ay namatay, ang mga anak ang unang bibigyan ng karapatan na magmana.
Mga Magulang ng Namatay - Kung walang naiwang anak o asawa ang namatay, ang mga magulang ang susunod na tagapagmana.
Asawa (Surviving Spouse) - Ang asawang naiwan ay may karapatan din sa bahagi ng ari-arian ng namatay, na ibinibigay ng batas bilang "legitime".
Mga Kapatid - Ang mga kapatid ng namatay ay maaari lamang magmana kung walang naiwang anak, asawa, o magulang ang namatay.
Pagmamana ng Bahay
Kung sakaling ang namatay ay nag-iwan ng isang bahay at walang huling habilin o testamento, ang pamamahagi ng bahay ay susundin ang mga itinatakdang alituntunin ng batas. Kung ang namatay ay nag-iwan ng anak, sila ang may karapatang magmana ng bahay. Kung ang namatay na anak ay may mga sariling anak (apo ng namatay na may-ari ng bahay), sila rin ay may karapatan sa mana ng kanilang magulang.
Kung walang anak na naiwang buhay, ang karapatan sa bahay ay mapupunta sa mga magulang ng namatay kung sila ay buhay pa. Kung wala ring mga magulang, ang karapatan ay mapupunta sa mga kapatid ng namatay.
Konklusyon
Sa usapin ng pamana sa Pilipinas, ang mga anak ang pangunahing tagapagmana ng mga ari-arian ng kanilang mga magulang. Kung walang anak, susunod na magmamana ang mga magulang, at kung wala na ring magulang, ang mga kapatid ng namatay ang may karapatan sa ari-arian. Mahalagang sumangguni sa isang abogado para sa mas detalyadong payo ukol sa mga partikular na kaso ng pamana at ari-arian.